Gegevens van Molukse KNIL-militairen zoals stamboeken zijn o.a. te vinden bij het Nationaal Archief (online), Museum Bronbeek en het Moluks Historisch Museum (Museum Maluku).
Hieronder vindt u een korte handleiding van historicus en onderzoeker Ron Habiboe n.a.v. zijn presentatie op onze vierde Inspiratiemiddag bij het Nationaal Archief op 27 september 2025.
Wie op zoek is naar de gegevens van een Molukse KNIL-militair, vindt in het Nationaal Archief in Den Haag verschillende relevante bronnen in het archief van het Ministerie van Koloniën. Zo zijn daar de zogeheten stamboeken van de individuele militairen. Maar er zijn nog meer toegangen binnen de militaire administratie van het KNIL, zoals kwartaallijsten, Oost-Indisch boek, pensioenregisters, e.d.
Een overzicht van al deze verschillende gegevens, vindt u bij de online inventaris van het Ministerie van koloniën.
Wij gaan hier in op twee belangrijke ingangen: 'Oost-Indisch Boek' en 'Folio’s Inheemse militairen'.
Gelijkgestelden en Inlanders
Volgens de juridische indeling van de bevolking van Nederlands-Indië behoorden Molukse KNIL-militairen per definitie tot de categorie ‘Inlanders’. Indien deze een bepaalde maatschappelijke positie hadden bereikt, zoals sommige Molukse onderofficieren en officieren, dan konden zij een verzoek indienen om “voor de wet aan Europeanen gelijkgesteld” te worden. In het verlengde hiervan zijn de Molukse KNIL-militairen terug te vinden in de stamboeken voor Europese KNIL-militairen en in de stamboeken ‘inlandse’ KNIL-militairen.
Het beste vertrekpunt voor de zoektocht naar de gegevens van een Moluks-‘Europese’ KNIL-militair is het zogeheten Oost-Indisch Boek. Hierin zijn talloze persoonlijke gegevens vermeld, zoals de eigen persoonlijke gegevens, de gegevens van de ouders, de huwelijkspartner en de kinderen. Hiernaast is er ook een summiere weergave van de loopbaan van de militair bij het KNIL. Tenslotte zijn er ook gegevens over eventueel ontvangen onderscheidingen en pensioengegevens. Sinds geruime tijd is er een online zoekhulp voor dit Oost-Indisch Boek beschikbaar gekomen op de website. Ga onder de vraag ‘Hoe zoekt u naar een KNIL-militair die in Nederlands-Indië is aangenomen?’ naar de zoekbalk bij ‘Index1. Oost-Indisch Boek 1832-1936’. U tikt hier de naam van de militair in en vervolgens krijgt u als zoekresultaat een link naar het militaire document waarin de naam is genoemd.
In hetzelfde archief van het Ministerie van Koloniën bevinden zich ook stamboeken van ‘inlandse’ KNIL-militairen. Deze zijn te vinden onder het kopje 'Folio's inheemse militairen'. Deze stamboeken zijn alfabetisch op familienaam gesorteerd. Het betreft hier stamboeken waarvan veel gegevens niet zijn ingevuld. Bovendien betreft het over het algemeen militairen die na 1945 hebben getekend voor het KNIL.
Registratienummers KNIL-militair
Er zijn twee belangrijke registratienummers van de KNIL-militairen: het stamboeknummer en het legernummer.
• Het stamboeknummer is het volgnummer van inschrijving (folionummer) in het stamboek.
• Het legernummer is een codering van de geboortedatum.
- De cijfers 1 en 2 betreffen het geboortejaar
- De cijfers 3 en 4 betreffen de geboortemaand (+12 ter onderscheid van het legernummer van het Nederlandse leger)
- de cijfers 5 en 6 betreffen de dag van de geboortedatum
- cijfers 7-9 betreffen een volgnummer van de geboortedatum
Voorbeeld legernummer ‘071812000’ = geboren 12-06-1907.
Gegevens van Molukse inheemse KNIL-militairen zijn ook te vinden in een speciale collectie, die destijds was achtergebleven in Indonesië. Deze collectie is in kopievorm uiteindelijk terechtgekomen bij de Pensioen- en UitkeringsRaad (PUR/SVB). De collectie zal, tezamen met een namenindex, in de nabije toekomst beschikbaar worden gesteld bij het Nationaal Archief.
Wie niet wil wachten tot de PUR/SVB collectiegegevens bij het Nationaal archief toegankelijk zijn, kan terecht bij Museum Bronbeek. Voor vragen over de inheemse KNIL-militairen kunt u een verzoek sturen aan Museum Bronbeek via dit emailadres: loket.bronbeek@mindef.nl
Mocht u vastlopen in uw onderzoek naar KNIL-militairen, dan kunt u eveneens een e-mail naar Museum Bronbeek sturen; zij kunnen soms helpen met andere bronnen.
Het Moluks Museum beheert een groot deel van het archief van de Molukse eenheidsorganisatie BPRMS. Hierin zijn ongeveer 200 dossiers van Molukse militairen opgenomen, de zogeheten Korpsbescheiden, veelal met een stamboek maar ook met andere documenten.
Het Moluks Museum is momenteel druk bezig om het BPRMS-archief weer beschikbaar en toegankelijk te maken voor het publiek.
